kuratorka: Emilia Orzechowska

wystawa w ramach cyklu kuratorskiego: The Dark Side Of The Sun (vol.4)

 

Poziomka pospolita rośnie dziko na terenie całej Europy. Występuje w lasach i na ich słonecznych brzegach. Widok krzaczków poziomek, których rozłogi oplatają ostre kamienie nie jest typowy. Zapach poziomek unoszący się nad pozbawionym życia pustkowiem jest znakiem tego, co należy już do przeszłości. Poziomki na półkach kopalni w Rybnicy Leśnej w Górach Suchych są wspomnieniem po obecnym tu niegdyś lesie.

​

Na zboczach dwóch wzniesień, Bukowiec i Graniczna, we wsi Rybnica Leśna położonej w Sudetach Środkowych w gminie Mieroszów, znajduje się kamieniołom melafiru. Ci, którzy wybierają się w góry
w poszukiwaniu ciszy słyszą huk. Przez cały rok odpalane są tam materiały wybuchowe. W ten sposób człowiek zawłaszcza górę, gwałtownymi eksplozjami wydziera kawałek po kawałku Ziemi. Potem te kawałki rozsypuje na drogach w całej Europie: na ścieżkach pieszych w Sudetach, pod torami kolejowymi, w materiałach, z których buduje się drogi samochodowe. Jak informuje tablica ostrzegawcza, wejście na teren kopalni, gdzie detonowane są ładunki wybuchowe „grozi śmiercią lub kalectwem”. Podobnie, jak drogi wybudowane z melafiru, przecinające siedliska zwierząt.

​

Kopalnia melafiru, mimo protestów aktywistów i ekologów, cieszy się poparciem lokalnych władz, które przedłużają jej koncesję mimo obietnic wyborczych i niezadowolenia mieszkańców. Patroszenie góry przynosi zysk, przysłowiowe „konfitury”. W ramach pracy Tam, gdzie rosną poziomki, z zatrutych wyziewami kopalni owoców zostały zrobione przetwory. Konfitury, weki, przetwory są tradycyjnym sposobem na przechowanie, zakonserwowanie, zatrzymanie smaków i wartości odżywczych owoców lata tak, by można było do nich sięgnąć w chudych miesiącach zimy i przednówka. W pracy tej stają się one pamiątką, wspomnieniem po lesie i górze, która systematycznie znika z mapy, co pociąga za sobą stopniową degradację okolicznych ekosystemów. Bohater filmu Ingmara Bergmana pt. Tam, gdzie rosną poziomki wyrusza w nostalgiczną podróż do świata dzieciństwa, osadzoną w sielankowej scenografii pachnącego poziomkami lata. Być może niedługo słoiczek konfitury poziomkowej stanie się idylliczną pamiątką po nieistniejącym już krajobrazie.

​

foto: Andrzej Golc